Öğrenme Yönetim Sistemi Özellikleri

Öğrenme sürecinde altyapı olarak farklı yönetim
sistemleri kullanılabilir. Bunlar; Öğrenme Yönetim
Sistemleri, İçerik Yönetim Sistemleri, Öğrenme Portalları,
Sanal Sınıf Ortamları gibi sundukları özelliklere göre
isimlendirilmektedir. Bu sistemler sundukları araçlar,
bileşenler, kullanıcı türleri, değerlendirme, analiz,
etkileşim ve iletişim imkanlarına göre
sınıflandırılmaktadır.

Öğrenme Yönetim Sistemleri (ÖYS) eğitim-öğretim
kurumları tarafından yüzyüze eğitim, açık ve uzaktan
öğrenme ve bireysel gelişim için yani yaşam boyu
öğrenme sürecinde kullanılmaktadır. Bir bankanın
personelini eğitmek için kullanılabildiği gibi kitlesel açık
çevrimiçi kurslarda da kullanılabilir.

Eğitim Teknolojileri ve Çevrimiçi Öğrenme Ortamları

Alkan’a (1995) göre eğitim teknolojisi, eğitimle ilgili
kuramların etkin ve olumlu biçimde uygulamaya
dönüştürülmesi için personel, araç-gereç, süreç ve
yöntemlerden oluşmuş bir sistemler bütünüdür. Bu
anlamda eğitim teknolojisi; öğrenme ve öğretmeyi en iyi
biçimde planlayıp gerçekleştirmek ve gerekli
değerlendirmeyi yapmak amacıyla öğretme-öğrenme
süreçlerine sistematik bir yaklaşımdır. Eğitim
teknolojilerinin sunduğu yararlar;

• fırsat eşitliği,
• kitle eğitimi
• bireysel eğitim
• eğitim yaşantılarını zenginleştirme
• yüksek kalite
• ekonomi
• zaman ve mekan sınırını kaldırma
• mevcut beşeri ve maddi kaynaklardan yararlanmayı arttırmak
• yaratıcılık
• birinci kaynaktan bilgi temini
• tekrar üretilebilen ve çoğaltılabilen sistemler
• öğrenme hızını arttırma

olarak sıralanabilir.

Adobe Connect yazılımı günümüzde kurumlar tarafından
çok tercih edilen bir yönetim sistemidir. Bu sistemin
sunduklarına bakıldığında içerik yönetim sistemlerinde ve
öğrenme yönetim sistemlerinde yer alan araçları
barındırdığı görülmektedir.

ÖYS’lerin öğrenme çıktılarına göre uygun içerik sunum,
takip, yönetim altyapısını sunması beklenir. Açık ve
uzaktan eğitim ortamlarında eğitim teknolojileri yakından
takip edilerek örgün eğitim ortamlarına göre daha hızlı
uygulanmaktadır. “Mektupla Öğretim” süreci 1728 yılında
Boston Gazetesinde Stenografi dersi ile başlamış, yıllar
içinde“Radyo ve Televizyon” üzerinden, sonra kişisel
bilgisayarların kullanımının yaygınlaşması ile “Bilgisayar
Destekli” öğrenme ortamları geliştirilerek kullanılmaya
başlanmıştır. Sonrasında internet ile tüm süreç ve ortamlar
yeniden tasarlanmış ve internet destekli öğrenme ortamları
kısaca “e-Öğrenme” kavramı ile bizi tanıştırmıştır.

Taylor(2001) 5 farklı uzaktan eğitim modeli üzerinde
çalışmıştır:

1. Yazışma (Correspondence) Modeli
2. Çoklu Ortam (Multimedia) Modeli
3. Video – Konferans (Telelearning) Modeli
4. Esnek Öğrenme (Flexible Learning) Modeli
5. Akıllı Esnek Öğrenme (Intelligent Flexible
   Learning) Modeli

Eş Zamanlı (Senkron) ve Eş Zamansız (Asenkron) olarak
iletişim imkanı sunabilen öğrenme yönetim sistemlerinden
aynı ya da farklı mekanlarda bulunan öğrenci ve
eğitmenler yararlanabilirler.

Öğrenme Yönetim Sistemi

Uzaktan eğitimde öğrenci sayısının çok olması nedeniyle
eğitim kurumları dijital ortamda yönetim sistemlerine
ihtiyaç vardır. Sistemin temel kullanıcıları olarak öğrenci,
öğretmen (ders/kurs yürütücüsü), tasarımcı, yöneticilere
ihtiyaç duyulur. Burada sistemin sağladığı yetki paylaşımı
içinde sınırsız kullanıcı oluşturulabilir. Örneğin kurs
tasarımcıları ya da kurs yürütücüleri aynı sayfalara ya da
araçlara erişim yetkisine sahip olmayabilir.

Yönetim; bir süreç olarak ele alınmakta ve amaçlara
ulaşabilmek için bu süreçte yapılması gereken bir dizi
faaliyetlerin toplamı da yönetimin işlevleridir (Benligiray,
2002).

Temel yönetim süreçleri:
• Hedef Belirleme
• Kurum Politikası Belirleme
• Planlama
• Örgütleme
• Yöneltme, Yürütme ve İcra
• Koordinasyon
• Kontrol Etmek – Denetlemek

Başar’a (2011) göre öğretim süreci açısından yönetim 6
basamaktan oluşur. Öğretim Süreci için Öğrenme
Yönetiminin gerekliliğini 6 adımda incelemiştir.

1. Hedef Davranışların Belirlenmesi: Hedef
   davranışlar, öğretim süreci sonunda öğrenenlerde
   gözlenmek istenen davranışlardır.
2. Öğretim Araçlarının Belirlenmesi: Öğrencilerin
   belirlenmiş hedef davranışlarına ulaşmada
   kullanılacak olan program içeriğini, planları,
   bunların uygulamaya konması sürecindeki ders
   araç ve gereçlerini içerir.
3. Öğretimin Planlanması: Öğretim sürecinin
   planlanması ve içeriklerin sıra ile öğrenciye
   sunulması ya da değerlendirmenin belli bir plana
   göre yapılması gerekebilir.

4. Dönüt Alma-Düzeltme: İçeriğin amaçlara
   götürücü şekilde kazandırılıp kazandırılmadığı
   belirlenmeli, varsa eksiklikler giderilmeli,
   yanlışlar düzeltilmelidir.
5. Özetleme-Değerlendirme: Özet, içeriğin alt
   dilimleri ve içeriğin kazandırılması süreci
   sonunda, öğrenci ya da öğretici tarafından veya
   birlikte yapılmalı; ana noktalar, kritik içerik
   parçaları vurgulanmalıdır. İçeriğin
   kazandırılması, dönüt alıp düzeltme ve özetler
   bittikten sonra, hedef davranışlara ulaşılma
   durumu hakkında bir yargıya varabilmek ve
   gerekiyorsa tamamlayıcı-düzeltici eğitsel
   çabalara yönelebilmek için son bir değerlendirme
   yapılır.
6. Pekiştirme: Öğrencilerin alınan dönütlerin
   düzeltilmesi, içeriğin kazandırılmış olduğu
   güvencesinin alınması, kalıcı öğrenme sağlamaya
   yetmez.

İnternet üzerinde yayınlanan birbirleriyle bağlantılı hipermetin dokümanlarından oluşan sınırsız bir bilgi sistemi
olan web sayesinde bilgiye kolaylıkla ulaşılmaktadır. Web
1.0 ile başlayan internetin olanakları Web 2.0, Web 3.0
olarak devam etmektedir. Ortaya çıkan her teknoloji
öğrenme yönetim sistemlerine entegre edilerek
kullanılmaktadır.

Öğrenme Yönetim Sistemi; öğrenme hedeflerine ulaşmak
için planlanmış öğretme sürecini yönetebilen, tüm
kullanıcıları arasında iletişimi, etkileşimi, denetimi,
koordinasyonu sağlayan, eğitim materyallerinin
yönetimine, yapılandırılmasına imkan tanıyan
sistemlerdir.

Öğrenme yönetim sistemleri kullanıcılara tam bir hizmet
verebilmek için belli özelliklere sahip olmalıdır. Başta
diğer sistemlerle çalışabilirlik ve uyumu; arşivleme ve
dosya yönetim yetenekleri, yeniden kullanılabilirlik,
öğrenme nesnelerinin tutarlı düzenlenmesi, hızlı
erişilebilirlik, içerik oluşturulurken kullanılan diğer
araçları desteklemesi (metin, sunum dosyası, flash, pdf )
sahip olması gereken başlıca özelliklerdir. İyi bir ÖYS
yazılımının kaliteli hizmet vermesi ve bilgi kalitesini
artırabilmesi için bu özellikleri taşımasına dikkat
edilmelidir. ÖYS’nin arayüzü kullanıcıların kolay
erişimine ve kullanımına uygun olmalıdır. Amaca uygun
ÖYS seçimi çok önemlidir. Bunun yanı sıra her kurumun
kendine has kurumsal ve kültürel özellikleri olduğu için
kullanılan ÖYS bu özelliklere uyum sağlamalıdır.

Öğrenme yönetim sisteminin genel özellikleri:
• Öğrenen merkezli bir yapı
• Kullanım mekan sınırı olmaması
• Esnek kullanıcı yetkileri
• Kolay içerik üretimi
• İçerik yönetim arayüzü
• Arayüz tasarımları ve ergonomi
• İletişim ve sosyalleşme
• Yönetim ve raporlama
• Değerlendirme araçları

Ders yürütücüsü, ders tasarımcısı tarafından hazırlanmış
dersin yürütücülüğünü yapan kullanıcıdır. Ders
tasarımcısı, Öğrenme Yönetim Sistemi üzerinde bir dersi
eğitim kuramlarına göre tasarlama, gerekli araçları
ekleme, ders materyallerini ekleme, değerlendirme
araçlarını hazırlama işlemlerini gerçekleştiren kullanıcıdır.

SCORM (Sharable Content Object Reference Model –
Paylaşılabilir İçerik Nesne Referans Modeli) öğrenme
yönetim sistemlerine (ÖYS) yüklenecek e-Öğrenme
içeriğinin paketlenmesi için genel kabul görmüş bir eÖğrenme içerik paketleme modelidir. İçerik Nesneleri
Referans Modeli olarak Tin Can Projesi başlatılmıştır.
Öğrencinin sahip olduğu geniş deneyim yelpazesiyle ilgili
verileri (eş zamanlı ve eş zamansız) toplamayı mümkün
kılan öğrenme teknolojisi için yepyeni bir özelliktir. Bu
API, birçok teknolojideki bir kişinin veya grubun
etkinlikleri hakkında verileri tutarlı bir biçimde yakalar.

Eş zamanlı yayın, kullanıcıya veri aktarımı eş zamanlı
olarak anlık iletişim ve etkileşimin kurulduğu yayın
türüdür.

Eş zamansız yayın, kullanıcıya veri aktarımı eş zamanlı
yapılamadığı için etkileşim ve iletişim anlık değildir.

Çevrimiçi, İnternet/İntranet(yerel ağ) ya da bir bilgisayar
ağı üzerinden, bireyin kendi kendine öğrenmesi ile
gerçekleşen, bilgiye ulaşmada zaman, mekan sınırı
tanımayan, eş-zamanlı ya da eş-zamansız olarak diğer
öğrenenler ve öğretenler ile iletişim kurulan, bilgisayar
teknolojisinin sağladığı görsel ve işitsel tepkiler ile
etkileşim kurulabilen, sosyo-ekonomik statü engellerini
ortadan kaldıran, bireylere yaşam boyu eğitimin
üstünlüğünden yararlanma olanağı sağlayan bir öğrenme
ortamıdır.

Öğrenme Yönetim Sistemleri – ÖYS ( Learning
Management System – LMS ): Yükseköğretim kurumları,
eğitim kurumları tarafından tercih edilmektedir. Planlı
olarak sunulan öğrenme hizmetinde öğrenme çıktılarının
değerlendirildiği ve hedef kitlesinde öğrencilerin olduğu
sistemlerdir.

İçerik Yönetim Sistemleri – İYS ( Content Management
System – CMS ): İçeriğin bir web portalı üzerinde
oluşturulduğu ve depolandığı yapılardır. Çoklu ortam
materyallerinin hepsi ya da özellikle tek çeşit dosya
türünün depolaması ve yönetilmesine imkan tanımaktadır.

Öğrenme Çıktıları: Öğrenme çıktıları bir dersle ilgili
olarak yazılır. Öğrenme çıktıları dersin sonunda
öğrencilerin sergilemesi gereken özellikleri ifade eder.

ÖYS sistemlerinde temel kullanıcı öğrencilerdir diğer
taraftan Öğrenme İçerik Yönetim Sistemlerinde hem
öğrenciler hem de içerik tasarımcılarıdır.

Günümüzde hazır bir ÖYS tercih etmeden önce aşağıdaki
soruların cevapları değerlendirilmelidir.

1. Kullanıcı türleri nelerdir? (Ders Yürütücüsü,
   Tasarımcı, Okuyucu, Öğrenci, İçerik, İçerik
   Geliştirici, İçerik Sunucular, Yönetici)
2. Sistemin yönetim açısından faydaları nelerdir?
3. e-Öğrenme yönetim paneli var mı?
4. İşbirliği ve paylaşım araçları var mı?
5. İnsan Kaynakları (İK) ve ERP sistemleri ile veri
   paylaşımı var mı?
6. Öğrenme süreçlerinin yönetimi mümkün mü?
7. İz takibi yapılıyor mu? (Kullanıcı logları, ders
   materyal kullanımı)
8. Değerlendirme araçları çeşitli mi?
9. İçerik oluşturma ve yönetme imkanı var mı?
10. Yeniden kullanılabilir içerik düzenlenebilir mi?
11. İçerik denetimleri ve kullanıcı arabirimi
    geliştirilebilir mi?
12. Öğrenme analitikleri veriyor mu?
13. Gelişmiş raporlama araçları var mı?

ERP (Enterprise Resource Planning), kurumsal kaynak
planlaması ya da işletme kaynak planlaması, işletmelerde
mal ve hizmet üretimi için gereken işgücü, makine,
malzeme gibi kaynakların verimli bir şekilde
kullanılmasını sağlayan bütünleşik yönetim sistemlerine
verilen genel addır.

İnsan kaynakları süreçlerini planlama ve raporlama
sistemleridir.

Öğrenen içerik talebi ile yapılandırılmış müfredat
hazırlama, MS Powerpoint eklentileri ile farklı içerik
üreten yazılımlardan (Adobe Captivate ve Adobe
Presenter) sunucuya içerik aktarımı kolaylıkla
yapılabilmektedir. Scorm ve AICC standartlarını
destekler, ÖYS araçlarının bazılarına sahiptir ve kolay
ÖYS entegrasyonu yapılabilir.

AICC standartları, teknoloji yoluyla, diğer bir deyişle
öğrenme yönetim sistemleri aracılığıyla sağlanan eğitim
kurslarının geliştirilmesi, sunulması ve değerlendirilmesi
AICC standartları, teknoloji yoluyla, diğer bir deyişle
öğrenme yönetim sistemleri aracılığıyla sağlanan eğitim
kurslarının geliştirilmesi, sunulması ve değerlendirilmesi
için geçerlidir. AICC , havacılık endüstrisi için eğitim
rehberleri geliştiren teknoloji tabanlı eğitim uzmanlarının
uluslararası bir birliği olan Aviation Industry CBT
[Bilgisayar Tabanlı Eğitim] Komitesinin (AICC)
kısaltmasıdır.

Açık, Ticari ya da Bulut Tabanlı Sistemler ve Özellikleri

ÖYS Yazılımlarının kurulumu, kurum sistemleri ile
entegrasyonu, ek araçların geliştirilmesi yıllık bakım,
destek ücretleri ve bulut sistem üzerinden kullanılabilecek
ürünler için kurumun kendi teknik ekibi yok ise yazılım
açık kaynak kodlu olsa bile ücret ödemesi yapılabilir.

EduTools Kriterleri: EduTools’a gelen birçok ziyaretçi,
teklif talepleri ve değerlendirme gereksinimleri
geliştirmede bir araç olarak LMS / CMS özelliklerini,
tanımlamalarını ve .l.ütlerini ayrıntılı olarak kullandı. Bu
kaynak iletişim araçlarını, verimlilik araçlarını, öğrenci
katılım araçlarını, yönetim araçlarını, ders dağıtım
araçlarını, içerik geliştirme araçlarını, donanım/yazılım
tanımlarını ve maliyet / lisans tanımlarını kapsar. Bu
matris son olarak 2006’da güncellendi. Günümüzde hala
kriterler geçerliliğini korumaktadır.

Mobil Kullanım: Öğrenme yönetim sistemi tasarımı ve
arayüzü her türlü cihazda, her türlü işletim sisteminde ek
bir yazılıma ihtiyaç duymadan çalışabilmelidir.
Bulut bilişim (cloud computing), tüm uygulama, program
ve verilerinizin sanal bir sunucuda depolanması ile
bilgisayarlar ve diğer cihazlar için, istendiği zaman veriye
erişme imkanı sunan sistemine bulut bilişim denmektedir.
Bulut bilişim sağlayıcıları üç temel modele göre
hizmetlerini sunarlar: Altyapı hizmeti (IaaS), Yazılım
hizmeti (SaaS), Platform hizmeti (PaaS).

Öğrenme Yönetim Sistemleri bulut sistemler ile entegre
çalışmaya başlamıştır. Burada öğrenme yönetim sistemi
hazır ve yapılandırılmış bir platform üzerinden
sunulmaktadır. Sunucu kurulum, bakım, yedekleme,
depolama, teknik destek işleri hizmet alımı ile
yapılmaktadır. Örneğin ÖYS içinde sanal sınıf yazılımı,
sosyal ağ yönetimi ve içerik geliştirme araçları olması
gerekiyor. Bütün yazılımlar sanal sunucular üzerinde hazır
kurulmuş, yapılandırılmış ve ÖYS ile ilişkilendirilmiş
olarak hizmet alınabilir.

Kullanım Alanlarına Göre Öğrenme Yönetim Sistemleri

Okulistik internet üzerinden ulaşılan bir eğitim ve
öğrenme platformudur. İlkokul 1. sınıftan 4. sınıfa,
ortaokul 5. sınıftan 8. sınıfa kadar bütün öğrenciler, bu
öğrencilerin aileleri, ilk ve ortaokullarda görevli
öğretmenler ve eğitim yöneticileri okulistikten
yararlanabilirler. Okulistik’te Türk.e, Matematik, Fen
Bilimleri, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve İngilizce
derslerine ait eğitim içerikleri bulunur. Bu dersler ve
derslere ait içerikler, Türkiye’deki tüm okullara dağıtılmış
ders kitaplarının konu ağaçlarına uyarlanabilen bir
yazılımla yönetilir.

Eğitim/Öğretim hizmeti veren kurum veya kuruluşların
ihtiyaçlarına göre öğrenme yönetim sistemleri
tasarlanabilir. Örnek olarak Anadolu Üniversitesi Açık ve
Uzaktan Öğretim sistemi üzerinden milyonun üzerinde
öğrencisi bulunun mega üniversitelerden biridir. Tek bir
malzemeden yola çıkan yapında şu anda bir derse ait 16
farklı ders malzemesi sunulmakta ve her yıl yeni içerik
çeşitleri eklenmektedir. Kullanıcı ve içerik açısından bu
kadar büyük bir öğrenme alt yapısı için kurum
ihtiyaçlarını karşılayacak öğrenme yönetim sistemi
kullanılmaktadır. 2015 yılında üniversite ihtiyaçların
hepsini karşılayacak bir sanal kampüs oluşturmaya
başlamıştır. Bir kampüsü kampüs yapan, tüm öğretim
alanları ve malzemelerinin beraber bulunmasıdır ifadesi ile süreç başlatılmış ve derslere kayıtların, danışmanlık
hizmetlerinin, derslerin ve tüm çalışma malzemelerinin bir
arada olduğu bir öğrenme yönetim sistemi tasarlanmıştır.

Eğitim Bilişim Ağı, Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel
Müdürlüğü tarafından her bir bireyin kullanımına ücretsiz
olarak sunulan çevrimiçi bir sosyal eğitim platformudur.
EBA, İçerik Yönetim Sistemlerine örnek olarak verilebilir.
EBA, bilgi teknolojileri aracılığıyla etkili materyal
kullanımını destekleyip teknolojinin eğitime
entegrasyonunu sağlamaktır. EBA, sınıf seviyelerine
uygun, güvenilir ve incelemeden geçmiş e-içerikler
sunmakta, eğitim ve teknolojideki yenilikleri takip ederek
gelişmeye devam etmektedir. Öğrenmenin ders sürecinde
içeriğini takip edebilmesi ve öğrencilerini
yönlendirebilmesi için imkan sağlamaktadır.