Sosyal Medyanın Gelişimi 2003-2005

Sosyal medyanın gelişimi, geçmişi ve bugünü, kısacası Sosyal medyanın tarihçesinden başlayarak bugünlere kadar nasıl geldiğini anlatan yazı dizimize bir önceki “Sosyal Medyanın Gelişimi 1792-1999” yazımız ile başlamış ardından “Sosyal Medyanın Gelişimi 2000-2002” yazımızla devam etmiştik. 2003 ve 2005 yılları arasındaki Sosyal Medyanın gelişim sürecinden kısacası tarihinden bahsedeceğiz. Bu süreçteki ortaya çıkan sosyal medya siteleri hakkında sizleri bilgilendireceğiz.

Sosyal medya tarihinde 2003 yılına geldiğimizde Friends Reunited kapanmasına sebep olan iki büyük Sosyal medya sitesi Myspace ve Facebook kuruldu.

Sosyal medya dünyasında önemli bir yere sahip Myspace, Thomas Anderson tarafından California’da kurulmuştur. Kişilerin birbirleriyle arkadaşlık kurabildigi, blog, resim, grup, müzik ve video müzik yükleyebilen sayfa Specific Media tarafından işletilmektedir.

Ülkemizde çoğunlukla müzik gruplarının tercih ettiği Myspace, birçok dinleyici ile aynı anda iletişim kurabilme imkanı sağlamaktadır. Şirket 2011 yılında Tükiye ofisini kapatmıştır.

Facebook ne zaman kuruldu? Facebook kim kurdu? Facebook ne zaman kuruldu? Sorularını sorsak herhalde birçok kişi bu üç sorudan birini mutlaka cevaplayabilecektir. Facebook Sosyal Medyanın en meşhur sitelerinden biridir.

Facebook, Mark ZUCKERBERG tarafından facemash isimli kurduğu siteden sonraki ikinci sitedir. Aslında Facemash, Facebook kurmasının tememl sebebidir. Zuckerberg facemash ile Harvardlı öğrencilerin bilgilerini ve resimlerini okul yonetiminden izinsiz alması ve yayınlaması nedeniyle site kapatılır.

Bu olay sonrasında Zuckerberg; kullanıcılarının fotoğrafları ve kişisel meraklarının bulunduğu bir profili olan, özel veya herkese açık mesajlarını paylaşabildikleri, arkadaş gruplarına katılabilen, kısacası bugün kullandığımız “thefacebook” yani Facebook için bir yıl okula ara verir ve oda arkadaşlarının destekleriyle projesinin kodlarını yazmaya başlar.

2004 yılında Paypal ortağı Peter Thiel’dan aldığı 500,000 dolar yardım desteğiyle birlikte kullanıcı sayısı bir milyonu aştı. 2005 yılında isminin başındaki “the” ekinden kurtularak Facebook ismini aldı ve kullanıcı sayısı 5.5 milyonu aştı. Üniverstilerde hızla yayıldı.

Bugün Facebook üye kullanıcı sayısı 1 milyar 918 milyon kişiye ulaşmıştır. Facebook piyasa değeri 306.4 milyar dolardır. Facebook 62 milyar dolar marka değeri ilede dünydaki en değerli markalar arasında dokuzuncu sıradadır.

Second Life Nedir? Ne işe Yarar? Sorularını bende kendime sordum; fakat öyle ilginç şeyler ile karşılaştım ki bende şaştım kaldım. Bu sosyal medya gelişim yazı dizisini yazmaya başladıkça gördüm ki hergün yeni bir hihaye ve bilgiye ulaşıyorum. Second Life’ta işte bunlardan biri.

Second Life, Linden Research firması tarafından 2003 yılında kuruldu. İsminden de anlaşıldığı üzere ikinci bir hayat sunan sanal bir yaşamdan bir oyundan bahsediyoruz. İnternet tabanlı bu sanal dünyanın ilham kaynağı Neal Stephenson’ın ‘Snow Crahs’ adlı sınırsız ve özgür bir dünyayı konu alan bilim kurgu romanıdır. Bu sanal dünyada yapacaklarınızın sınırı yoktur; çünkü herşey hayal gücünüze bağlıdır. Kişi kendine bir avatar seçerek oyuna başlar. Seçtiği kişinin fiziksel özelliklerini mesleğini vb. Şeyleri değiştirip ayarlayabilir. Gerçek hayatta olduğu gibi kişilerle tanışabilir, sohbet edebilirsiniz. Ticaretten eğitime, üniversite hayatına kadar herşey var, üniversitede derse giriyorsunuz hayal edebildiniz mi?

Bu sanal dünyanın para birimi bile var Linden Doları, oyunun kendi içinde yarattığı küçük bir ekonomisi bile var. 1 Amerikan doları 0.262 Linden doları. Sanalda kazandığınız paraları gerçeğe dönüştürebiliyorsunuz. Yani oyunda para kazandın, gerçek hayatta bir banka hesabına yatmış nakit olarak görebiliyorsun. Şaka değil Çinli bir Emlakçı burada gayrimenkul satarak 250 bin dolar kazanmış. .Gerçek hayatta bir fabrika işçisi olan Chris Mead da, karısı üçüncü çocuğunu doğurduktan sonra evde oturmayı seçiyor ve Second Life’a katılıyor. Second Life’taki çiftlerin birbirlerine sarılarak dans etmesini sağlayan bir animasyon geliştiriyor ve bunun tanesini, 1 dolardan isteyen oyunculara satmaya başlıyor. Şimdi aylık kazancı 1900 dolar. Nathan Keir ise Second Life’ın içinde oynanan Tetris benzeri Tringo isimli oyunu yazıyor, oyun sanal dünyada popüler olunca yine sanal dünyada başka bir şirkete 1.8 milyon dolara satıyor. Bu gidişle bende en yakın zamanda üye olup web sitesi kurup küçük bir ekonomi yaratacağım 🙂 .

Şaka değil uyun içinde haftalık 500 bin dolar bir para ticareti dönüyor. Oyuncular yarattıkları herşeyin telif haklarının otomatik sahipleri aynı zamanda. Second Life içerisinde oyuncuların yanı sıra çeşitli markalarıda görebilrsiniz. Vestel, IBM, Adidas, MercedesBenz, BMW, Nike, Sony Ericcson, Toyota, Dell firmalarını oyunda görebilirsiniz.

Bu gidişle bende en yakın zamanda üye olup web sitesi kurup küçük bir ekonomi yaratacağım 🙂 . 5000 civarında olan Türk üye kullanıcı sayısına sayemde bir katılım daha olacağını tahmin ediyorum. Boğaziçi köprüsünü satarak tarihe geçerim.

XING nedir?Ne İşe Yarar?

XING profesyonellere yönelik çevrimiçi bir iş ağıdır. İş arayan ve işverenlerin buluşma noktasıdır. Dünya çapında 9 milyon, Türkiye’de 820.000 civarında üyesi bulunmaktadır. Temel olarak Linkedin benzeri bir web sitesi olan XING’i 200’den fazla ülkede kullanılmakta olup aralarında Türkçe’nin de bulunduğu pek çok yaygın dilde destek vermektedir.

Delicious Nedir diye sorarsanız; Sık kullanılan internet sitesi bağlantılarını depolamak, paylaşmak ve yeni siteleri keşfetmek için kullanılan bir sosyal sık kullanılanlar hizmetidir cevabını vermek yanlış olmayacaktır. Joshua Schachter ve Peter Gadjakov tarafından 2003 yılında kurulan site 2005 yılında Yahoo tarafından satın alınmıştır. Nisan 2011 tarihinde Delicious’u Youtube kurucularının şirketi AVOS Systems şirketine satılmıştır. 2014 Mayıs ayında başka bir devir işlemi ile Science Inc. şirketine satılmıştır. 2016 yılında yapılan Domainersuite ile yeni bir anlaşma yapılarak servisin yönetimi Delicious Media’a devredilmiştir. Domainersuite kurucusu Tony Aly Delicious Media CEO’su olarak şirketin başındadır.

Amerika Birleşik Devletleri merkezli şirket gibi ismide birçok kez değişikliğe uğramıştır. Sırasıyla del.icio.us, delicious.com’dan sonra son oalrak tektrar ilk ismi del.icio.us oldu.

Skype,İnternet üzerinden iletişim ve telefon görüşmesinin önünü açan VOIP teknolojisini kullanan bir yazılımdır. Ucuz telefon konuşma imkanı sayaesinde hızla büyümeye başlamıştır. 2005’de eBay tarafından 2,6 milyar dolara satın alınan Skype 10 Mayıs 2011’de Microsoft’a 8,5 milyar dolara satılmıştır. İsterseniz kısaca Skype tarihinden madde madde bahsedelim

• 23 Nisan 2003 : Skype.com ve Skype.net alan adları kaydedildi.

• 29 Ağustos 2003 : Beta sürümü kullanıcılara sunuldu.

• 15 Haziran 2004 : SkypeOut’u destekli ilk beta sürümü (0.98.0.28) çıktı.

• 20 Ekim 2004 : Aynı anda ilk kez 1 milyon Skype kullanıcısı bağlandı.

• 14 Şubat 2005 : 2 milyon aktif kullanıcı bağlandı.

• 10 Mart 2005 : SkypeIn beta sürümü kullanılmaya başladı.

• 18 Mayıs 2005 : Bağlı aktif kullanıcı sayısı 3 milyon oldu.

• 31 Ağustos 2005 : Skype ses kalitesi arttırılmış “1.4 beta” sürümünü çıkardı.

• 12 Eylül 2005 : eBay Skype’ı satın alacağı açıklamasını yaptı.

• 18 Ekim 2005 : eBay 2.6 milyar dolara satın aldığını bildirdi.

• 10 Mayıs 2011 : Microsoft Skype’ı 8,5 milyar dolara satın aldı.

WordPress, dünyada en fazla kullanılan blog sistemlerinden biridir, açık kaynaklı ve ücretsiz olarak dağıtılmaktadır. WordPress kullanarak kısa süre içinde kendi sunucunuza kurulum yapabilir, sitenizi yayınlayabilir ve sitenize içerik eklemeye yani bloglamaya başlayabilirsiniz. WordPress, açık kaynaklı, PHP ve MYSQL kullanılarak yazılmış bir kişisel yayın sistemidir. B2/cafelog projesinin resmi devamıdır. WordPress bir CMS (Content Management System / İçerik Yönetim Sistemi)’dir. Bu özelliği ile sadece bir blog sistemi olmakla kalmayıp, her türlü içeriğin düzenlenip yayımlanabileceği bir platform olduğu anlamına gelir. Google tarafından çok hızlı indexlenmesi ve sayfa açılış hızlarının çok iyi olması nedeniyle çok tercih edilmektedir. Çok fazla eklenti ve tema desteği bulunmaktadır. Açık kaynaklı bir yazılım olması en büyük avantajlarından biridir.

Digg Kevin Rose tarafından 2004 yılında kurulmuştur. Digg haber paylaşım ve okuma platformudur. Digg, çoğunlukla politika, bilim vb. ve diğer Internet trendlerinin paylaşıldığı, oylandığı ve yorumlandığı bir platformdur. Digg, 31 Temmuz 2012 tarihinde yapılan format değişikliği ile haberlerin Facebook, Twitter vb. sosyal medya ortamlarında paylaşıldığı bir ortam olmuştur. İçeriklerin üretimi ve kontrolleri Digg kullanıcılarına aittir. Ülkemizde çok tercih edilmemektedir.

Yelp Temmuz 2004 tarihinde San Francisco’da kuruldu. Bu tarihten beri Yelp kullanıcı grupları A.B.D, Kanada, İngiltere, İrlanda, Fransa, Almanya, Avusturya, Hollanda, İspanya, İtalya, İsviçre, Belçika, Avustralya, İsveç, Danimarka, Norveç, Finlandiya, Singapur ve Polanya’da yerleştiler. Yelp Q3 2012* tarihinde aylık ortalama 84 milyon farklı ziyaretçi sayısına ulaştı. İşin özü olarak yerel işletmelerle insanları buluşturma noktası diyebiliriz, butiklerden dişçiye, restorandan aklınıza gelen her türlü işletmeyle ilgili elinizin altında bulundurabileceğiniz bir rehber diyebiliriz.

Tagged.com 2004 yılında ekim ayında Amerika’da kurulmuş, popüler sosyal paylaşım ağlarından biridir. Site kayıtlarına göre kullanıcı sayısı 300 milyondur. Kullanıcılar diğer profillere bakıp, karşılıklı oyun oynayıp ve sanal hediyeler gönderebilmektedir. Tagged.com bir diğer özelliğide en fazla vakit geçirilen sosyal ağlardan biri olmasıdır.

Flickr, 2004 yılında Ludicorp tarafından kurulmuştur. 20 Mart 2005 tarihinde Yahoo tarafından 35 milyon dolara satın alınmıştır.

Flickr Nedir?

Geliştiriciliğini Yahoo şirketinin yaptığı bir resim barındırma ve video hosting web sitesi ve web hizmetlerini kapsayan bir web platformudur. Paketidir. Kullanıcılar kişisel fotoğraflarını paylaşma, popüler bir web sitesi olmanısının yanı sıra, fotoğraf araştırmacıları ve blogcular tarafından bloglara ve sosyal medyaya gömdükleri resimleri barındırması için yoğun bir şekilde tercih edilmektedir. Kısa bir zaman diliminde ülkemizde kullanım oranlarında belli bir oranda artış olmuştur. Elinizdeki bütün fotoğrafları kolaj hale getirebildiğiniz, saklayabildiğiniz ya da sevdiklerinize sorunsuz bir şekilde gönderebildiğiniz sistemlerden birisi olarak dikkat çekiyor diyebiliriz.

Flickr Ne İşe Yarar?

Öncelikle resim paylaşımına yönelik sosyal medya sistemlerinden birisidir. Instagram ile benzer olduğunu söyleyebiliriz. Fotoğraflara erişim için iyelik gerektirmez. Web sitesine içerik yüklemek için üyelik gereklidir. Kullanıcı başına 1 TB boyutunda fotoğraf gönderme sınırı vardır.İşlevsel olarak Instagram ya da bu tarz paylaşım sistemlerinden tam anlamı ile farklı bir yapıya sahip sosyal medya sistemlerinden birisi olarak nitelendirilebilir. 2015 yılından itibaren 360 derecelik fotoğrafları da desteklemeye başlamıştır.

İçeriği kullanıcılar tarafından oluşturulan siteler günümüzde çok ilgi görnmektedir. Vimeo’da bu sitelerden biridir. Vimeo Kasım 20004 tarihinde Zach Klein ve Jake Lodwick tarafınan ABD’de kurulmuştur. Video paylaşım hizmeti sunmaktadır. YouTube’ye rakip olmakla birlikte farklı olarak daha çok filmler ve uzun videolar üzerinde yoğunlaşmaktadır. Vimeo, video sıkıştırma kalitesi oldukça yüksek olması en önemli özelliği olarak öne çıkmaktadır. Popülerbir video paylaşım sitesi olan ve HD çözünürlükte video paylaşımına izin veren bu sitede kısa filmlerin yayınlanmasına imkânı verilmektedir.İçerik kullanıcılar tarafından oluşturulmakta ve tüm kullanıcılar tarafından izlenebilmektedir. Basit bir arayüze sahip olması nedeniyle işlemler hızlı ve kolaydır.

YouTube nedir diye sokaktan geçene sorsak artık herkes bilir bir video paylaşım sitesi olduğunu. YouTube herkes kendine bir kanal açabilir, site yönetiminin izin verdiği videoları paylaşabilir ve kendine bir hayran kitlesi oluşturabilir bir Youtuber olabilir. Sosyal Medya tarihinde önemli bir yeri olan video barındırma sitesi olan Youtube’nin kuruluşu ve işleyişinden tarihinden bahsedelim.

YouTube, 15 Şubat 2005 tarihinde üç PayPal çalışanı Steven Chen, Chad Hurley ve Jawed Karim tarafından kurulmuştur. Hikayenin başlangıcına göre Chen bir akşam yemeği partisi esnasında video paylaşımında yaşadıkları sorun böyle bir site kurmalarına ilham kaynağı olmuştur. Partiye katılmayan Karim!e göre ise Youtube fikrinin ilk kez 2004!teki Super Bowl esnasında Janet Jackson’ın göğüs frikiği kazası ve 2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisinin ardından ortaya çıktığıydı. Bu tip olayların online videolarını bulmak zor olması video paylaşım sitesi fikrine önderlik ettiğini öğreniyoruz.

14 Şubat 2005’de www.youtube.comismindeki Alan adı aktif hale geldi. İlk video Jawed Karim tarafından San Diego Hayvanat Bahçesi’nde çekip paylaştığı “Me at the zoo” isimli video oldu. Video 23 Nisan 2005’te site üzerinden paylaşıldı ve halen izlenebilmektedir. Kasım 2006’da site resmi olarak yayına geçtikten sonra hızlı bir şekilde büyüdü. 2006 Temmuz’da günlük 65.000’ten fazla yeni video yüklenen ve 100 milyondan fazla video izlenenen bir site olmuştu artık Youtube. Ekim 2006 tarihinde Google tarafından satın alınmıştır.

YouTube popülerliği birçok YouTube kullanıcısını ünlü yapmıştır. PSY’nın tüm dünyayı sarsan Gangnam Style şarkısını 2 milyar 150 milyon kez izlenerek sitedfe enfazla izlenen video rekorunu kırmıştır. YouTube’un en fazla takip edilen üyesi PewDiePie‘dır. Bir başka YouTube kullanıcısı eski resepsiyonist Brooke Brodack, NBC’nin bir programına 18 aylık sözleşme imzalamıştır. YouTube’un bir zamanlar en fazla takip edilen kullanıcısı lonelygirl15‘in de gerçekte Yeni Zelandalı bir aktris olan Jessica Lee Rose olduğu ve videolarını birkaç film yönetmeni ile yaptığı açıklanmıştır. Chris Crocker, 2007’de Britney Spears ile ilgili yayımladığı videosu ile kısa sürede dikkat çekmiştir.

2005 Yılında hayatımıza gien bir sosyal medya ağı olan Bebo, Facebook ve Twitter gibi sosyal ağların etkisiyle popülerliğini kaybetti. 2008 yılında AOL’e 850 milyon dolara satılan sosyal ağın bir kısmı, başlangıçtaki sahibi Michael Birch tarafından 1 milyon dolara geri alındı. Bebo bir mesajlaşma uygulaması olarak yeniden kullanıcıların hizmetine sunuldu.

Wikipedia ile benzer özelliklere sahip olan ama açık kaynaklı olan bir sosyal medya ağından Reddit’ten bahsedelim.

Reddit nedir?

2005’te kurulmuştur. Ciddi bir bilgi kaynağı ve arşiv oluünümüze kadar inanılmaz bir kullanıcı katkısı aldı ve bilgi kaynağı olmak adına ciddi bir arşiv oluşturmayı başarmıştır.

Reddit, aylık yüz milyonları geçen ziyaretçi sayısı, sürekli güncellenen ve eklenen zengin içeriği, kullanıcılarına katkı sunan tartışmaları, bu tartışmaların redditör denile gönüllü olarak hizmet veren editörlerce kontrol altında tutulmasıyla kullanıcıların kendilerine özel topluluklar oluşruabildiği bir sitedir. Site içinde görgü kurallarının konuşma adabının sürekli denetim altında tutulduğunu söyleyebiliriz. Seviyeli tartışmaların buluşma noktasıdır. Sadece bilimsel, edebi vb. Tartışmalar ile değil aynı zamanda eğlenceye ve mizaha da oldukça açık bir yapıya sahiptir.

Reddit nasıl kullanılır?

Reddit benzerleri gibi üyelik sistemi ile çalışmaktadır. Herkes okur sadece üyeler yazar. Üyelik ücretsizdir. Üye olup denemek size kalıyor.

Ning çevrimiçi bir sosyal ağdır. Ning, Marc Andreessen ve Gina Bianchini tarafından Ekim 2005’de kurulmuştur. Şu anki sahibi Mode Media’dır.

Ning, açık kaynaklı “sosyal uygulamaların” geliştirilmesi ve barındırılması için kullanıcıların geliştirilmesine sunulan bir platformdu. Eylül 2006’nın sonlarında Ning, grup web sitesi, fotoğraf web sitesi ve video sitesi sunmaya odaklandı.

Ning, kullanıcıların kendi görsel tasarımları, özellik seçimi ve üye içerikleriyle kendi ilgi alanlarını kapsayan topluluklarını ve sosyal ağlarını oluşturmalarına olanak tanımaktadır. Ning’in en önemli özelliği, herkesin belli bir konu için kendi sosyal ağını oluşturabilmesi ve belirli bir üyelik tabanına hitap edebilmesidir. Müşterilerin Ning ağlarının görünümünü kişiselleştirmeleri ve değiştirmeleri için sunduğu Ning Tasarım Stüdyosu ile müşterilerin topluluklarında görsel değişiklikler yapmak için önceden hazırlanmış şablonları kullanmalarına olanak sağlar. 

Bu yazımız ve diğer iki yazımızda Sosyal medyanın tarihsel gelişimi ve araçları, sosyal medyanın tarihi, sosyal medyanın gelişim süreci, sosyal medyanın ortaya çıkışı, sosyal ağların tarihsel gelişimi ve sosyal medyanın araçları konularında sizleri bilgilendirmeye çalıştık. Bir sonraki yazılarımızda 2006 yılı ve sonrası Sosyal medyanın gelişim süreçlerini sizlere aktarıyor olacağız.

Sosyal Ağların Kullanımı ile ilgili tavsiyeler yazımız için tıklayınız