İdeal bir Sistem odası nasıl olmalıdır

Sistem odası nedir? Sistem odası kaç derece olmalıdır? Sistem odası kurulumunda nelere dikkat edilmelidir?
Sistem odası nem değerleri ne olmalıdır?  
Sistem odası güvenlik, iklimlendirme, yangın söndürme sistemleri, yedeklilik, enerji vb. Veri Merkezi (Datacenter)…

Bilişim ve teknoloji alanında yaşanan hızlı gelişmeler sonucunda artık günlük hayatımızda Sistem Odası, Sunucu Odası, Bilgi İşlem Odası vb. birçok isimden sonra Veri Merkezi (datacenter) hayatımıza tam olarak girdi diyebiliriz. Veri merkezlerinin yani sistem odalarının standartlara uygun olması bilgi teknolojileri için önemlidir. Ülkemizde Kurumlara, şirketlere veya bu alanda hizmet veren firmalara ait çeşitli büyüklüklerde veri merkezleri mevcuttur.

Bu yazımızda sistem odaları yani veri merkezleri ile ilgili internet ortamında biraz araştırma yaparak detaylı bir yazı hazırladık. İdeal bir sistem odası için gereksinimleri(Sistem odası güvenlik, iklimlendirme, yangın söndürme sistemleri, yedeklilik, enerji vb. ), bu alandaki yeni teknolojileri anlatmaya çalıştık. Sistem odası nedir? Sistem odası kaç derece olmalıdır? Sistem odası kurulumunda nelere dikkat edilmelidir? Sistem odası nem değerleri ne olmalıdır? vb. birçok sorunun cevaplarını bu yazımızda bulabileceksiniz. Sistem odalarının kurulumunda odaklanılan konuların başında güvenlik ve sürekliliğin geldiğini görüyoruz. Gelin öncelikle çevresel tehlikelere, kazalara ve bilinçli saldırılara karşı dayanıklı sistem odaları için önerilere göz atalım.

Çevresel Tehlikeler

Yangın: 

Sistem odası yangın söndürme sistemleri ile bilgisayar sistemlerinin yangına karşı korunmaları gerekmektedir. Yangın bilgisayarları doğrudan yakarak zarar veremese bile, yüksek sıcaklık sabit disklerin ve kartlar üzerindeki tüm lehimlerin erimesine neden olabilir. 1980’lerin sonunda Halon gazı temelli yangın söndürücülerin, sistem odalarının yangın korumasında uygun olduğu düşünülmekteydi. Halon gazı, ateşin kimyasal reaksiyonunu keserek yangını söndürmekte, su gibi elektrik iletkenliği özelliği de göstermemektedir. Ancak Halon gazı boğucu niteliktedir, ölümlere sebebiyet verebilir. Buna ilave olarak Halon gazı kullanımı ozon tabakasına da zarar vermektedir. Bu nedenlerle, Halon gibi boğucu özelliğe sahip olsa da, atmosfere zarar vermemesi nedeniyle karbondioksit (CO2) temelli söndürücüler daha popüler hale gelmiştir. Aşağıda Halon gazı dışında diğer gazları görebilirsiniz.

• Argonite:Ana bileşeni Argon olan, ek olarak azot kullanan gaz bileşimidir.
• NAF S-III (HCHC Blend A): North American Fire Guardian şirketi tarafından üretilen özel bir gazdır. Bu nedenle; Kullanımı aynı Halon 1301’de olduğu gibi kısıtlanmışbir gazdır. Ozon tabakasına zarar tabakası ”0” olmadığı için 2004 yılından sonra üretiminde ve kullanımında kısıtlamalar uygulanmıştır. Uluslararası antlaşmalarda (1992) tümden gazın kalkması için 40 yıllık süre tespit edilmiştir. Özelliklerinin Halon 1301’in kullanımından kaldırılmasından sonra, tam baskın söndürme sistemlerinde değişiklik yapılmadan veya sadece nozullarda değişikik yapılarak Halon 1301 yerine aynen kullanılabilir ( drop-in) bir seçenek olarak onay almıştır.
• FM-200 (HFC-227ea): Great Lakes şirketi tarafından üretilen özel bir gazdır. Söndürme konsantrasyonunun düşük olması nedeniyle tercih edilen söndürücü gazdır.
• FE-13 (HFC-23): Dupont Şirketi tarafından üretilen özel bir gazdır. Yüksek basınçta depolanan (120 bar), insan sağlığına szararlı etkileri diğer gazlara göre tasarım konsatrasyonunun çok üstünde olan bir gazdır.
• İNERGEN (İG-541): Ansul Şirketi tarafından üretilen özel bir gazdır. İnergen karbondioksitle aynı söndürme etkisine sahiptir. Yandın anında kimyasal reaksiyona girmeyen Azot, Argon ve Karbondioksit gazlarından oluşan bir harman gazdır. Söndürme ilkesi, korunan alandaki oksijen yoğunluğunu düşürmeye dayanmaktadır. Bu ilke gereği, söndürme için gerekli tasarım yoğunluğu diğer söndürücü gazlarla karşılaştırıldığında oldukça yüksektir.

Sistem odalarının yangın koruması konusunda, hangi tip söndürücü seçilirse seçilsin alınması gereken önlemler aşağıda sıralanmıştır:

• Taşınabilir yangın söndürücünün kapıya olabildiğince yakın olmasını ve sistem odasına girme yetkisine sahip personelin bu söndürücüyü kullanabilme konusunda yeterli deneyim sahibi olmasını sağlamak için periyodik eğitimler düzenleyiniz. Bu eğitimleri teorik sınırların dışına çıkarmak üzere, yeniden doldurması gereken yangın söndürücüler ile bina dışında idman yapmalarını sağlayabilirsiniz.
• Yangın söndürücünüzün yeniden doldurulması gerekip gerekmediğine ilişkin durumunu aylık olarak kontrol ediniz. Göstergeli yangın söndürücüler yeniden doldurulmaları gerekip gerekmediğini üzerlerindeki bir ölçek yardımı ile göstermektedirler. Yine de, göstergenin “dolu” pozisyonunda bir arıza sonucu takılı kalabileceğini unutmayınız.
• Eğer yangın söndürücünüz Halon ya da CO2 temelli ise, yangın alarmı ile birlikte sistem odasına girecek personelin gazdan etkilenmemesi için yapması gerekenleri gösteren bir uyarı levhasını sistem odasının dış kapısına (ya da uygun bir diğer yere) yerleştiriniz.
• Eğer otomatik bir yangın alarm sisteminiz varsa, sistemin yanlış alarm ve acil durumlarda durdurulabilir olduğunu denetleyiniz.
• Yakın çevrede, yangını ya da yanlış alarmı fark edenlerin kullanabilecekleri bir telefonun bulunmasını sağlayınız.

Modern bilgisayar sistemlerinin büyük bir bölümü, tavana yerleştirilmiş ve su ile çalışan otomatik yangın söndürücülerin çalışmasından, yangın söndürücü devreye girmeden önce elektrik bağlantısı kesilmiş olmak şartıyla, zarar görmezler. Su temelli bir yangın söndürücü kullanıldığı takdirde, bilgisayarların tekrar çalıştırılmasından önce, tümüyle kuruduklarından emin olunuz. Sudaki mineral düzeyinin çok yüksek olduğu durumlarda, bilgisayar sistemleri içinde yer alan elektronik kartların profesyonel bir ekip tarafından temizlenmesi uygun olacaktır. Her ne kadar, su ile çalışan bir yangın söndürme düzeneği başlangıçta tehlikeli görünse de, bir çok uzman bunun CO2 temelli bir çözümden çoğu durumda daha uygun olacağını düşünmektedir. CO2 temelli bir söndürücü ancak birkaç dakika efektif olarak kullanılabilirken, su kullanan sistemlerde bu süre çok daha uzun olabilmektedir. Su ile çalışan bir otomatik söndürme düzeneği seçerken kuru-boru özelliği sağlayan bir sistem seçilmelidir. Böylesi sistemlerde, yangın alarmı anahtarlanmadığı sürece, söndürme düzeneğinin boruları kuru kalacak, su borular içerisinde bulunmayacak ve kazara suyun dışarı fışkırması ile oluşabilecek bir sorun ihtimali azaltılacaktır.

Duman:

Duman, bilgisayar sistemlerine derinden zarar verir. Bilgisayar disklerinin kafalarına, optik disklere ve teyp sürücülerine etki eder. Bilgisayar sistemleri ve monitörler de, belli durumlar altında duman üretebilir, birbirlerine zarar verebilirler. Ancak duman konusunda en tehlikeli kaynak sigaradır. Duman, klavyelerin çok daha hızlı bozulmalarına neden olacaktır. Duman konusunda önerilen önlemler aşağıda sıralanmıştır:

• Sistem odasında ve sistem odasını kullanan yetkili kişilerin yanında sigara içilmesine izin vermeyiniz.
• Sistem odasına mutlaka duman dedektörleri yerleştiriniz.
• Yükseltilmiş zeminin olduğu odalarda zeminin altına, alçaltılmış tavanın olduğu odalarda tavanın üstüne duman dedektörleri yerleştirmelisiniz. Uygun olduğu takdirde, hem zeminin altına hem de tavanın üzerine dedektör yerleştirmekten kaçınmayınız.

Toz:

Toz verilere zarar verir. Duman gibi, toz da disk kafalarında birikerek disklerinizi çalışmaz hale getirebilir. Uzun vadede hem kayıt kafasına hem de disk kayıt ortamına zarar vererek disklerinizi bir çöp haline dönüştürebilir. Havada uçuşan tozun büyük bölümü elektriksel olarak iletkendir. Bir çok bilgisayar sisteminde tasarımları sebebiyle, soğutma vantilatörleri aracılığı ile toz sistem içerisinde çekilmekte ve uzun sürede tozun sistem kartlarının üzerini kapladığı görülmektedir. Kartlar üzerinde biriken bu toz parçacıkları, kısa devrelere neden olarak bilgisayarlara zarar vermekte, kimi durumlarda ise bilgisayar sistemlerinin iç sıcaklıklarının artmasında da bir etken olmaktadırlar. Toz konusunda sunulan öneriler aşağıda sıralanmıştır:

• Sistem odanızı olabildiğince tozdan arındırınız.
• Eğer bilgisayarlarınızın hava filtreleri varsa, periyodik olarak değiştiriniz ya da temizlenebilir türde ise temizleyiniz.
• Bilgisayar sistemlerinin temizliğinde kullanmak üzere bir kompresör edininiz ve periyodik olarak kullanılmasını sağlayınız. Bilgisayar kasalarının içerisinin de kompresör yardımı ile temizlenmesini sağlayınız.
• Tozu kolayca engelleyemediğiniz ortamlarda, bilgisayar sistemlerinin tozdan daha az etkilenmesi için sıradan örtüler ile örtmeyi denemeyiniz. Isının hızla yükselmesine neden olarak bir yangına sebebiyet verebilirsiniz.

Deprem:

Her ne kadar yerkürenin sadece belirli kesimleri depremlerden sıkça etkilense de, deprem tehlikesi dünyanın her yerinde az ya da çok mevcuttur. Deprem bilgisayar sisteminize doğrudan zarar vermese de, dolaylı olarak bilgisayarınızın zarar görmesi ile sonuçlanacak bir etkiye sebep olabilir. Deprem konusunda sunulan öneriler aşağıda sıralanmıştır:

• Bilgisayar sistemlerinizi zeminden çok yükseğe (dosya dolaplarının üstü vb.) koymaktan kaçınınız.
• Bilgisayar sistemlerinizin yanı başındaki raf ya da dolaplara ağır nesneler yerleştirmeyiniz.
• Bilgisayar sistemlerinizi, özellikle zeminin üzerindeki katlarda, pencere kenarından uzak tutunuz.
• Bilgisayar sistemlerinizi zemine bağlayarak sabitleştirmeyi düşünebilirsiniz. Zincirleme ya da klipsler ile montaj gibi tekniklerden faydalanabilirsiniz. Bu uygulama, hırsızlığa karşı bir önlem olarak da değerlendirilebilir. Kabinetler için geliştirilmiş sabit ve hareketli deprem ayaklıklarını kullanabilirsiniz.

Patlama:

Her ne kadar bilgisayar sistemleri patlamaya meyilli olmasalar da, bu sistemlerin içinde bulunduğu binaların –özellikle doğal gaz ve yanıcı bileşenlerin depolandığı binaların- patlama ihtimalleri vardır ve göz önünde bulundurulmalıdır. Patlama ihtimaline karşı, bilgisayar sistemlerinizi çelik kasalar içerisinde saklamayı düşünebilirsiniz. Patlama denetimine ilişkin öneriler aşağıda sıralanmıştır:

• Sistem odanızın yerini, patlama için merkez olabilecek istasyonlardan uzak olacak biçimde seçiniz.
• Yedeklerinizi patlamaya dayanabilecek kasalar içerisinde, ya da daha iyisi, kurum dışında güvenli mekanlarda saklayınız.
• Bilgisayar sistemlerinizi pencerelerden uzak tutunuz.

Aşırı Sıcaklıklar:

İnsanlar gibi, bilgisayar sistemleri de belirli sıcaklıklar arasında işlevselliklerini sürdürebilirler. Bir çok bilgisayar sistemi için 10-30 °C derece arası sıcaklıkların korunması uygun olacaktır. Eğer bilgisayar sistemlerinizin dışındaki sıcaklıklar çok yüksek ise, sistemlerin havalandırma düzenekleri doğru biçimde çalışmayı sürdüremeyecek ve bilgisayarınızın bileşenleri zarar görebilecektir. Eğer sıcaklık çok düşerse, bilgisayar sistemleriniz açıldığında termal şoka uğrayarak elektronik devrelerinin çatlaması nedeniyle çalışmaz hale gelebilecektir. Sıcaklık yönetimine ilişkin öneriler aşağıda sıralanmıştır:

• Bilgisayar sistemlerinizin belgelemesinden faydalanarak uygun sıcaklık aralıklarını tespit ediniz.
• Sistem odanıza bir sıcaklık alarmı yerleştirerek çok sıcak ve çok soğuk durumlarda alarmların oluşturulmasını sağlayınız.
• Bilgisayar sistemlerinizi duvarlara çok yakın yerleştirmemeye özen gösteriniz. Duvarlara çok yakın yerleştirdiğiniz takdirde, havalandırmayı engelleyerek bilgisayarlarınızın iç sıcaklıklarının yükselmesine neden olabilirsiniz. Bir çok üretici, bilgisayarlarının her kenarının duvardan 15-20 santimetre açıkta olmasını önermektedir.

Böcekler:

Böcekler, sistem odalarında özellikle bilgisayar kasalarının içerisinde ve sıkışık kablo tomarlarının arasında görülürler. Anahtarlı güç kaynağının anahtar aksamına sıkışıp kalan bir böcek sisteminizi kısa sürede çalışmaz hale getirebilir. Benzer biçimde, bilgisayar sistemlerinizin içerisinde bir örümceğin örebileceği ağ kadar güzel bir toz toplayıcı ile karşılaşamazsınız. Böceklerden korunmak üzere sıkça ilaçlama yapmalı, sistem odasının uygun yerlerine kalıcı olacak böcek öldürücü yemleri yerleştirmelisiniz. Tabletleri, kullanım biçimine uygun olacak şekilde periyodik olarak yenilemelisiniz.

Elektriksel Gürültü:

Motorlar, fanlar ve bazı hizmet birimleri ürettikleri elektriksel gürültü nedeniyle diğer bilgisayar sistemlerine zarar verebilirler. Gürültü, hava yoluyla ya da birbirine yakın güç kabloları aracılığı ile taşınabilir. Elektriksel gürültü kısa devreler nedeniyle olabileceği gibi, elektrik kaçakları nedeniyle de gerçekleşebilir. Gürültü ile baş etmek için sunulan öneriler aşağıdaki gibidir:

• Bilgisayar sistemlerinize güç sağlayan devre üzerinde büyük bir başka cihazın çalışmamasını garanti ediniz.
• Eğer mümkünse, tüm elektronik sistemleriniz için ayrı güç ve toprak kablolaması yaptırınız.
• Bilgisayar sisteminizin güç kaynağına bir hat filtresi ekletiniz.
• Statik elektriğin yaratabileceği sorunlara engel olmak üzere yeri antistatik mat ile kaplatınız.
• Cep telefonları, walkie-talkie’ler ve her türlü radyo alıcı ve vericileri bilgisayar sistemlerine zarar verir. Özellikle güçlü vericiler, bilgisayar sistemlerinize kalıcı zararlar verebilirler. Halon gazında da görüldüğü gibi, bazı yangın söndürücü sistemleri belirtilen alıcı-vericilerin yakın çevresinde iken patlama eğilimi gösterebilirler. Bu tür yangın söndürücülerin bulunduğu ortamlarda kesinlikle alıcı ve vericiler kullanılmamalıdır. Her türlü alıcı ve verici, bilgisayar sistemlerinden, kablolardan ve çevre birimlerinden en az 2.5m uzakta tutulmalıdır. Eğer kurumunuzda bu türden cihazlar sıkça kullanılmakta ise, sistem odanızın girişine uygun uyarı levhalarını yerleştirmeyi düşünmelisiniz.

Yıldırım:

Yıldırımlar, ani gerilim dalgalanmaları yaratarak bilgisayar sistemlerinize zarar verebilirler. Çoğu zaman, güç kaynağı elektriksel gürültüye karşı korunmuş durumdaki bilgisayar sistemleri bile şimşekler tarafından yaratılan ani gerilim dalgalanmalarına karşı etkisiz kalırlar. Eğer binanızın paratoneri varsa, yıldırım paratonere çarptığı andan toprakla buluşana kadar akım geçen tüm yol üzerinde ciddi bir manyetik alan yaratır. Sistem odanızın yerini seçerken paratonerin kablolamasını göz önünde bulundurmalısınız. Yıldırımlardan korunmaya yönelik öneriler aşağıda sıralanmıştır:

• Eğer mümkünse, şimşeklerin yoğun olduğu zamanlarda, bilgisayarlarınızı kapatarak fişlerini çekiniz.
• Yedekleriniz manyetik ortamlarda saklanıyor ise, yedeklerinizin binanın iskeletini oluşturan demirlerden olabildiğince uzakta olmasınız sağlayınız. Genellikle en uygun yer odanın ortası olacaktır.
• Eğer henüz yoksa, binanızın paratonerinin en kısa zamanda kurulmasını sağlayarak, kablolamasının sistem odanızdan uzak olacak biçimde yapılmasını sağlayınız.

Titreşim:

Titreşim, insanları rahatsız etmeyecek kadar az da olsa, uzun sürede bilgisayar sistemlerine zarar verebilir. En hafif titreşim bile, uzun sürede bilgisayar sistemlerinizin ana kartları üzerine takılı yavru kartların yerlerinden oynamasına neden olabilir. Sabit disklerin kafa ayarlarının bozulması da sabit disklerinizi uzun vadede bozabilir. Titreşimden korunmak amacıyla sunulan öneriler aşağıda sıralanmıştır:

• Bilgisayarlarınızı titreşimden olabildiğince yalıtacak önlemleri alınız.
• Çok yüksek titreşimlerin olduğu bir bölgede iseniz, bilgisayar sistemlerinizin altına kauçuk ya da diğer bir lastik türevi altlık kullanmayı düşünmelisiniz. Böyle bir altlık kullanmaya karar verdiğinizde, altlığın bilgisayar sisteminin alt kısmındaki olası havalandırma boşluklarını örtmediğine emin olunuz.
• Yazıcılarınızı, küçük de olsalar, bilgisayar sistemlerinizin üzerine yerleştirmeyiniz. Yazıcılar mekanik aksam içerir ve iyi bir titreşim kaynağıdırlar.

Nem:

Nem, bilgisayar sistemlerinin çalışabilmesi için gereklidir. Ancak havadaki nem oranının aşırı yükselmesi sistemlerinize zarar verebilir. Nem, sistem odanızda statik elektrik yüklenmesini azaltacak yönde etkisini gösterir. Nemin çok az olması, statik elektrik yüklenme ve aktarımlarını arttırarak manyetik teyp ve benzeri bileşenlerde sorunlara yol açar. Nem oranının çok yükselmesi ise, bilgisayar sistemlerinizin devrelerinde kısa devrelere kadar uzanan sorunlara neden olabilir. Nem düzeyinin korunmasına ilişkin alınabilecek önlemler aşağıda sıralanmıştır:

• Nem düzeyini %20 ile %50 arasında tutmalısınız.
• Yüksek güvenilirlik gerektiren ortamlar için nem düzeyinin belirlenen sınırlar dışına çıkması durumunda devreye girecek alarm sistemleri kullanmalısınız.
• Bilgisayar sistemlerinin ya da çevre birimlerinin bir grubunun nem duyarlılığı diğerlerinden daha yüksek olabilir. Uygun nem düzeyinin tespiti için cihazlarınızın kullanım kılavuzlarına göz atmalısınız.

Su:

Su, bilgisayarınızı çok hızlı bir biçimde çalışmaz hale getirebilir. Su ile ilgili en büyük tehlike, elektriksel bir kısa devredir. Bir kısa devre, kısa devrenin gerçekleştiği devre yolunun ısınmasına, büyük ihtimalle de tümüyle erimesine neden olacaktır. Benzer biçimde, kısa devre esnasında elektronik bileşenlerden bir kısmı aşırı akım çekecek ve zarar görecektir. Zarar verecek suyun ana kaynağının, yağmur ya da seller olacağı unutulmamalıdır. Nadiren de olsa, su ile çalışan otomatik yangın söndürme düzeneğindeki bir arıza da sistemlerinize zarar verebilir. Su ile gelebilecek tehlikelere karşı aşağıdaki önlemler uygun olabilir:

• Bilgisayar sistemlerinizin yakınlarına, zemin üzerine, su dedektörleri yerleştirmelisiniz.
• Eğer yükseltilmiş bir zemine sahipseniz su dedektörlerinizi hem zeminin üstüne hem de altına yerleştirmelisiniz.
• Eğer binanızın bir sel tehlikesinden etkilenme ihtimali varsa ya da bina genelinde otomatik yangın söndürme düzeneği kurulu ise, sistem odanızı zeminin üzerinde bir yerde seçmelisiniz.
• Su, bilgisayarlarınız için hızla bir tehdit haline geleceğinden iki farklı su dedektörü kullanmalısınız. Birinci düzeyde (daha alçakta) suyu fark edip alarmı çalıştıracak bir dedektör, ikinci düzeyde (daha yüksekte) ise elektriği kesecek ve bilgisayar sistemlerinin elektrik bağlantısını sonlandıracak bir dedektör-alarm düzeneği kullanmalısınız. Otomatik elektrik kesilmesi, su basması tehlikesi mesai saatleri dışında gerçekleştirdiği takdirde son derece anlamlı ve değerli olacaktır. Daha da önemlisi, elektriğin kesilmesi can kurtarıcı da olabilir. Suyun elektrikle ve insanlarla aynı anda temas etmesi insan hayatına mal olabilir.

Kazalar

Yiyecek ve İçecekler:

Bilgisayar sistemlerinizin sağlıklı çalışmasını sağlamak üzere onları yiyecek ve içeceklerden uzak tutmalısınız. Bilgisayar klavyesi üzerine dökülebilecek yarım bardak çay ya da kahve klavyenin sonu olabilir. Eğer içecek dökülen klavye bir bilgisayar sisteminizin konsolu ise, yerine yenisi bulunana değin bilgisayar sisteminizin çalışmayı durdurması da mümkündür. Yiyecekler, özellikle yağlı olanları, insanların parmaklarına yapışarak manyetik disklere kolayca taşınabilirler. Yiyecek ve içecekler sebebiyle meydana gelebilecek bir kazayı önlemenin en güzel yolu, sistem odasına hiçbir biçimde yiyecek ya da içecek sokmamaktır.

Bilinçli saldırılar

Yükseltilmiş zeminler ve alçaltılmış tavanlar:

Bir çok modern binada karşımıza çıkan alçaltılmış tavanlar ve yükseltilmiş zeminler, odaları sınırlandıran duvarlar ile birlikte bölünmüş değildirler. Bu durumda, yan odadan alçaltılmış tavanın üzerine ya da yükseltilmiş zeminin altına giren birisi kolaylıkla yandaki odalara girebilir. Buralardan gelebilecek saldırganların tehdidini azaltmak üzere sistem odanızın duvarlarının, alçak tavanın görünmeyen kısmında da devam ettiğini denetlemeli ve gerekli ise yandaki odalardan sadece tavanın üzerine çıkarak girilebilmesi ihtimaline karşı önlem alınız. Benzer biçimde aynı denetimi yükseltilmiş zemin için de tekrarlamalısınız.

Havalandırma pencereleri:

Eğer sistem odanızdaki havalandırma pencereleri çok büyükse, bir saldırganın havalandırma kanalları boyunca ilerleyerek sistem odanıza kadar ulaşması ve kapağı açarak içeri girmesi mümkün olabilir. Havalandırma kapaklarından gelebilecek saldırılara karşı alınabilecek önlemler aşağıdaki gibidir:

Sistem odanızda havalandırma ihtiyacı yüksekse, bunu gidermek üzere tek bir büyük havalandırma penceresi değil, küçük ancak sayıca fazla havalandırma penceresi kullanmalısınız. Bu küçük pencerelerin her biri, bir insanın sürünerek geçemeyeceği kadar küçük olmalıdır.

Yukarıda önerilen çözüme alternatif ya da ek olarak, havalandırma pencerelerinin önündeki kapakları önce tel ızgaralar ile kapatabilir, daha sonra ise bu ızgaraları duvara kaynaklamak yoluyla sabitleyebilirsiniz.

Cam duvarlar:

Büyük pencereler ve cam duvarlar, dekoratif olarak çarpıcı olsalar da kolayca kırılabilir olmaları nedeniyle farklı biçimlerde gerçekleştirilebilecek saldırılar için önemli bir adım olabilirler. Kırılan camdan içeri fırlatılabilecek bir yanıcı madde ya da sert bir cisimle içeri girebilecek bir saldırgan bilgisayar sistemlerinizi sonsuza dek çalışmaz hale getirebilir. Pencereler ve cam duvarların tehlikelerini azaltmak üzere, mümkün olduğunca sistem odası çevresinde cam kullanımından kaçınmalısınız.

Radyoaktif emisyon:

Her elektrikli cihaz farklı biçimlerde radyoaktif emisyon gösterir. Özel donanımlar ile yayılan radyasyonun incelenmesi ile radyasyon yayan cihazın o esnada ne yapmakta olduğu tespit edilebilir. 1980’lerde ortaya konan TEMPEST standardına uyulduğu takdirde, bilgisayar sistemlerinin yaydığı radyasyon saldırganlar tarafından izlenemeyecek düzeylerde tutulabilmektedir. TEMPEST sertifikalı bilgisayar donanımları alındığı ve kullanıldığı sürece bilgisayar sistemlerinin saldırganlar tarafından izlenmesi oldukça zordur. Bilgisayar sistemlerini TEMPEST uyumlu hale getirmek yerine, sistem odasının duvarlarını yalıtmak da uygun bir çözüm olabilir.

Kapı denetimleri ve alarmlar:

Kapı girişlerinin olabildiğince dayanıklı kilitler ile korunması sağlanmalıdır. Sistem odaları için kullanım kolaylığı da düşünüldüğünde, elektronik kilitlerin daha uygun olduğunu söylemek mümkündür. Elektronik kilitlerin seçiminde, olabildiğince uzun anahtar kombinasyonlarının kullanılabilmesi ve elektrik kesildiği anda elektronik kilidin otomatik olarak ‘açık’ (geçilebilir) duruma gelmemesi sağlanmalıdır. Daha yüksek güvenlik düzeyi gerektiren sistem odaları için, parmak izi ya da retina temelli biyometrik denetimlerden faydalanmak mümkündür. Daha önce sözü edilen duman ve su alarmları gibi, izinsiz girişlere karşı alarmlar da sistem odasının muhtemel giriş noktalarına yerleştirilerek saldırıların erken saptanması sağlanabilir.

Yukarıda anlatılanlardan sonra sistem odası için nelere dikkat etmemiz gerektiğini çok iyi anlıyoruz. Şimdide sistem odası için dikkat etmemiz gereken diğer hususlardan bahsedelim.

Sistem odasının yeri:

Sistem odasının konumlandırılacağı yer seçilirken ortamın fiziksel değişikliklerden minimum etkileneceği bir bölge tercih edilmelidir.

Binanın;

Nem ve ısı oluşturacak ısıtma, soğutma tesisat ve cihazlarından, kalorifer boru ve peteklerinden uzak olmalıdır.

Mevsimsel değişikliklerden etkilenmeyecek bir yer olmalıdır.

Manyetik alan oluşturabilecek enerji ve elektrik hatlarından izole bir alan seçilmelidir. Bununla birlikte ilerleyen bölümlerde bahsedeceğimiz yükseltilmiş zemin antistatik (epoksi boya ya da epoksi kaplama) malzeme ile kaplanmalıdır.

Binaların bodrum katları veya yüksek katlar seçilmemelidir. (Donanımların taşınması, su baskınları vb. Nedenler)

İklimlendirme: 

İklimlendirme konusunda hazırlanan çok detaylı bilgi için tıklayınız..

Teknik tedbirler :

Enerji kontrolü :

Dikkat edilmesi gereken konular;

• Enerjinin sürekliliği ve yedekliliği: Bu doğrultuda kabinlerinize ulaştıracağınız biri UPS, diğeri jeneratör beslemeli 220V stabil gerilime sahip regüle edilmiş iki enerji hattı, cihazlarınızın kesintisiz çalışmasını sağlayacaktır. UPS seçiminde ileride yeni tedarik edeceğiniz sistemleri de düşünerek hareket etmelisiniz.
• Enerjinin iletimi: Enerji nakil hatlarının oluşturacağı manyetik alan nedeniyle network kablolarından belli uzaklıkta bir bölge seçilmelidir. Ayrıca enerji nakil hatlarının kablolaması yapılırken, her kablo üzerinden çekilecek toplam enerji miktarı göz önünde bulurularak doğru kablo tipi ve kalınlığı seçilmelidir.
• Enerjinin izlenmesi: Sisteminiz için kritik diğer bir başlıktır. Altyapınızdaki tüm cihazların kullandığı enerji miktarını sayısal değer olarak bilmeli, gözetim altında tutmalı, sisteminize yeni bağladığınız cihazlarda altyapınızın yeterli enerjiyi sağlayacağınızdan emin olmalısınız. Aksi takdirde sigorta atması, tüm sistemlerin kapanması ya da kabloların ısınmasından dolayı istenmeyen sonuçlar oluşacaktır.
• Topraklama: Sistem odası kurulmadan önce mutlaka profesyonel yardım alınmalıdır. Topraklamanın hiç olmadığı ya da ihtiyaçlara uygun yapılmadığı bir sistemde devreleriniz sürekli statik elektrikle yüklenecek ve kolayca bozulabilecektir. Konuyla ilgili olarak başbakanlık tarafından yayınlanan şu bağlantıdaki mevzuatı da referans alabilirsiniz.

Kabin düzeni :

Sunuculardaki fanlar havayı önden çekip arkadan dışarı itecek şekilde dizayn edilmiştir. Bu sebeple kabin düzeni oluşturulurken sunucuların ön yüzleri birbirlerine bakacak şekilde kabin düzeni oluşturulmalı, doğru ve etkili soğutma için soğuk hava sunuculara önden ulaştırılmalıdır. Kabinlerinize cihazlarınızı yerleştirirken yerel ağ ve dmz’e hizmet eden sunucuları ve switchlerini, ayrı konumlandırmak, veri depolama, yedekleme, ağ bağlantısı ve güvenlik cihazlarını merkezi, kolay erişilebilir bir noktaya yerleştirmek işinizi kolaylaştıracak ve size planlı bir büyüme sağlayacaktır.

Kabin içi kablolama :

Herhangi bir problem durumunda en kısa zamanda problem olan sunucuya ulaşmak ve downtime diye adlandırılan hizmet kesintisi süresini en aza indirmek bilişim personelinin işini kolaylaştıracaktır. Bu sebeple kabin içi kablolamanın mümkün olan en düzgün şekilde yapılması, sunucuların kablo toplayıcı aparatlarının takılması, network kablolarının etiketlenmesi hem kaliteli ve düzenli bir görünüm sağlayacak hem de problem anında aradığınızı kolayca bulmanızı sağlayacaktır.

Düzenli kayıt tutma :

Sistemlerinizin envanter kayıtlarını tutmalı, kabinlerinizi numaralandırmalı, sistemlerinizi etiketlemeli, hangi sistemin hangi kabinette olduğunu bilmelisiniz. Envanter yönetim yazılımları kulanabilirsiniz.

Güvenlik – İzleme :

Sistem odanız için kendiliğinden oluşan fiziksel ve teknik problemler dışında bilinçli yapılmış sabote girişimleri de ciddi sonuçlar doğurabilir. İşten çıkarılan bir çalışan, öfkeyle sisteme bilinçli olarak zarar verebilir. Bu sebeple sistem odasının girişi mutlaka kilitli, kontrollü olmalı, odaya girişler yalnızca yetkilendirilen kişiler tarafından yapılmalı, giriş çıkışlar saat ve isim bilgisi ile istenildiğinde raporlana bilmeli ve son olarak herhangi bir adli vaka durumunda kullanılmak üzere tüm hareketlerin gözlemlenebileceği açılarda kamera yerleştirilmeli ve hareketler kayıt altına alınmalıdır.

Günümüzde birçok cihaz arıza durumunda bunu belli edecek bir alarm ya da hata ışığı yakacak şekilde dizayn edilmiştir. Ancak bu yazımıza konu olan büyük yapılarda, her gün sistem odasına giriş yapıp hangi cihaz hata vermiş ya da bozulmuş şeklinde kontrol etmek yerine SNMP destekli cihazları bir izleme yazılımı üzerinden kontrol etmek ve arıza durumunda size e-mail yoluyla bilgilendirme yapacak bir sistem inşaa etmek daha doğru yaklaşımdır. Aşağıda sistem odası yönetiminde kullanabileceğiniz birkaç yazılımı bulabilirsiniz.

• System Center Configuration Manager (SCCM)
• System Center Operation Manager (SCOM)
• HP’nin System Insight Manager (SIM)
• Oracle OPS Center
• IBM / Emerson Data Center Infrastructure Management (DCIM)
• Nagios

Veri merkezi ve sistem odalarında kullanıma giren yeni eğilimler arasında akıllı priz grupları yer alıyor. Kabinlerde kullanılan voltaj göstergeli priz sistemleri IP üzerinden kontrol edilebiliyor. Ayrıca sıcaklık belli bir seviyeye ulaştığında otomatik olarak devreye giren ikili, dörtlü ve altılı pervane ve termostat modülleri kabin içerisinde biriken sıcak havanın dışarı atılmasını sağlıyor. Aşağıda ideal sistem odalarına ait resimleri görebilirsiniz.

Kalite standartları açısından Sistem Odaları ve Veri Merkezleri için ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Belgesi önemlidir. Yukarıda anllattığımız konuların hepsi bu standartlarda istenmektedir. ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Belgesi ile ilgili bilmek istediklerinizi aşağıda belirtilmiştir.

ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi ve Sistem Odasının veya Veri Merkezinin Fiziksel Güvenlik alt yapısı nasıl olmalıdır?

Firmanız için ISO 27001 Belgesi alacaksanız eğer sistem odası ve fiziksel güvenlik ile ilgili aşağıdaki kriterlere dikkat etmeniz gerekir.

Giriş Kontrolü

• Sistem odasına girişler kontrollümü?(Kart Okuyucu, Avuç içi damar okuyucu veya Şifreli Giriş Var mı?
• Sistem odası girişleri Loglanmakta mıdır?

Çıkış Kontrolü

• Sistem odası çıkışları loglanıyor mu?
• Sistem odası kapısı açil bir durum karşısında dışarı doğru açılıyor mu?
• Sistem odası kapısında Push sistemi mevcut mu?

Su Baskını Kontrolü

• Sistem odası yapının orta katında mı?
• Su basmasına karşı su tahliye yolları planlanmış mı?
• Sistem odası zemini yerden yükseltilmiş mi?(15-20 cm)

Isı Toz ve Nem Kontrolü

• Sistem odası Kliması mevcut mu?
• Klima sistemi Devre dışı kalmasına yönelik tedbir mevcut mu?
• Homojen olarak oda sıcaklığı ayarlanmış mı?
• İlgili yerlerde Isı ölçerler mevcut mu?(odanın büyüklüğüne göre zeminde tavanda, kabinde ölçüm)
• Oda sıcaklığı 10-40 C arasında mı?
• Sıcaklığın aşılması durumunda uyarı sistemi mevcut mu?
• Nem Ölçerler mevcut mu?
• Sunucular Toza karşı korunuyor mu?

Yangın Kontrolü

• Yangın Algılama sistemi mevcut mu?
• Gazlı Yangın Söndürücü Kullanılıyor mu?(FM200 Vb..)
• Yangın Söndürme siteminin basınç kontrolü mevcut mu?

Enerji Kontrolü

• Enerji kabloları Kablo kanalı ile korunmakta mı?
• Elektrik Kesintisine karşı UPS sistemi mevcut mu? Kapasitesi Yeterlimi?
• Enerji Yedekleme sistemi mevcut mu?(Jeneratör Alt Yapısı var mı?)
• UPS çalışması sırasında oluşan manyetik alandan Serverler korunabilmekte mi?
• Topraklama Yapılmış mı? Ölçüm Sonuçlarına göre önlemler yeterlimi?
• Zemin antistatik özelliklere sahip mi?

Deprem Kontrolü

• Kabinler Yere veya Duvara sabitlenmiş mi?
• Kabinler arası yerleşim uygun mu? Havalandırma Şartlarına uygun tasarlanmış mı?
• Depreme Yönetmeliği şartları sağlanıyor mu?

Kablolama Kontrolü

• Kablolarda etiketlemeler yapılmış mı?
• Kablolar kablo kanalı ile korunmakta mı?
• Haşerelere karşı kablolar korumaya alınmış mı?
• Kablolar düzenli bir şekilde duruyor mu?

ISO 27001 Bilgi Güvenliği Sistem odası istenen şartları sağlamıyor yine de belge alınabilir mi?

Bu konuda en çok sorulan sorulardan biridir. Sistem odası için birçok şart istenir, ama ISO 27001 standardı bir yönetim standardı olduğundan olabilecek eksiklikler için firmalar veya kurumlar tarafından plan yapmaları istenmektedir. Yani istenen şart sistem odası ile ilgili risk değerlendirme yapılmalı ve çok riskli bir durum söz konusu olmadığı durumda (majör bir eksiklik yok ise) belge almaya engel değildir. Aslında belgenin amacı eksikliklerinizi fark edip bunları gidermek için plan yapmaktır. Dolayısıyla sistem odası için yapacağınız risk değerlendirmede yüksek çıkan riskler için plan, program, sorumlu ve bütçeleme yapıp bu plan çerçevesinde ilerlemeniz belge almanıza engel değildir.

Aşağıda Canovate Firmasının Veri Merkezi çözümlerini bulabilirsiniz.

Maksi Veri Merkezi Çözümleri

Mini Veri Merkezi Çözümleri

Mikro Veri Merkezi Çözümleri

Mobil Veri Merkezi Çözümleri

Mini Veri Merkezi Su veya Gaz Bazlı Yan Soğutucu (Side Cooler) Entegre Edilmiş Server (Sunucu) Kabin

Öne Çıkan Özellikler

• Entegre izleme sistemi
• Nerede istiyorsanız ve ihtiyacınız varsa, veri merkezini oraya kurma imkanı
• Planlamadan çalışmaya başlamasına kadar 4-6 hafta içinde hızlı kurulum
• Düşük toplam satın alma maliyeti
• %50’ye kadar yer tasarrufu
• Yükseltilmiş zemin ihtiyacını ortadan kaldırır.
• Soğutma, enerji, yangın, yapısal kablolama, ortam izleme içeren Anahtar Teslim Veri Merkezi
• Güç yönetimi ve koruma
• 1 kabinden yüzlerce kabin ölçeklenebilir olması
• Bağımsız veri merkezi
• Kabini 30 kW’a kadar soğutma imkanı
• Kabin içi yangın söndürme ve uzaktan izleme sistemleriyle yüksek seviye güvenlik
• IP PDU ve UPS sistemleri ile geliştirilmiş güç yönetimi
• 3 fanlı soğutucu sisteminin sağladığı yedeklilik
• N+1 yan soğutucu kullanarak sağlanabilen yedeklilik
• Kabin üstü kablo kanalları ile desteklenen profesyonel yapısal kablolama çözümü
• Kabin kapısını açmak için tuş takımı, RFID kart okuyucu, parmakizi okuyucu, vb. elektronik erişim seçenekleri

Uygulama Alanları

• 10 kW gücü aşan yüksek kapasite sunucular
• Konteyner ve POP noktası uygulamaları
• Şubeler
• Felaket kurtarma (İş sürekliliği) merkezleri
• Hastaneler/Sağlık merkezleri
• Depolar
• Uzak kurulumlar
• Mobil kurulumlar

	Gaz Bazlı (DX) Yan Soğutucu	Su Bazlı Yan Soğutucu
Soğutma Kapasitesi	28 kW	30 kW
Kabin Yüksekliği	42U/47U	42U/47U

Teknik Döküman

Katalog

Öne Çıkan Özellikler

• Entegre izleme sistemi
• Nerede istiyorsanız ve ihtiyacınız varsa, veri merkezini oraya kurma imkanı
• Planlamadan çalışmaya başlamasına kadar 4-6 hafta içinde hızlı kurulum
• Düşük toplam satın alma maliyeti
• %50’ye kadar yer tasarrufu
• Yükseltilmiş zemin ihtiyacını ortadan kaldırır.
• Soğutma, enerji, yangın, yapısal kablolama, ortam izleme içeren Anahtar Teslim Veri Merkezi
• Güç yönetimi ve koruma
• 1 kabinden yüzlerce kabin ölçeklenebilir olması
• Bağımsız veri merkezi
• Kabini 30 kW’a kadar soğutma imkanı
• Kabin içi yangın söndürme ve uzaktan izleme sistemleriyle yüksek seviye güvenlik
• IP PDU ve UPS sistemleri ile geliştirilmiş güç yönetimi
• 3 fanlı soğutucu sisteminin sağladığı yedeklilik
• N+1 yan soğutucu kullanarak sağlanabilen yedeklilik
• Kabin üstü kablo kanalları ile desteklenen profesyonel yapısal kablolama çözümü
• Kabin kapısını açmak için tuş takımı, RFID kart okuyucu, parmakizi okuyucu, vb. elektronik erişim seçenekleri

Uygulama Alanları

• 10 kW gücü aşan yüksek kapasite sunucular
• Konteyner ve POP noktası uygulamaları
• Şubeler
• Felaket kurtarma (İş sürekliliği) merkezleri
• Hastaneler/Sağlık merkezleri
• Depolar
• Uzak kurulumlar
• Mobil kurulumlar

	Gaz Bazlı (DX) Yan Soğutucu	Su Bazlı Yan Soğutucu
Soğutma Kapasitesi	28 kW	30 kW
Kabin Yüksekliği	42U/47U	42U/47U

Mini Veri Merkezi Bileşenleri

Mini Veri Merkezi Konfigürasyonu

Yan Soğutucu Referans Uygulama Şeması

Yan Soğutucu Kontrol & İzleme Sistemi Ekran Örnek Görüntüsü

Kaynaklar:

• http://www.mshowto.org/sistem-odasi-nasil-olmalidir-sistem-odasi-kurulumunda-ve-sonrasinda-dikkat-edilmesi-gerekenler.html
• http://csirt.ulakbim.gov.tr/dokumanlar/GuvenliSistemOdalariIcinIhtiyacTanimi.pdf (Hacettepe Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi)
• http://web.itu.edu.tr/akingok/doktora/iklimlendirme/Sistem_odasi_iklimlendirme_sistemleri.pdf
• https://canovate.com/product/mini-veri-merkezi-su-veya-gaz-bazli-yan-sogutucu-side-cooler-entegre-edilmis-server-sunucu-kabin/

Sitemize Katkıda bulunmak istermisiniz!
Sizlerde yorumlara tıklayarak, yorumlarınız ile katkıda bulunabilirsiniz. Ayrıca yazımızı paylaşarak bizlere destek olabilirsiniz.